İyot eksikliği, bütün enerjimizi alıp gidebilir?

İyot,  vücutta çok az bulunan, fakat önemli işlevleri olan, dolayısıyla dışarıdan besinler, su ve deniz ürünleri ve sebzelerle yeterli miktarda alınması gereken bir mineral.

 İyot eksikliğinde, normal büyüme ve gelişme için gerekli olan, vücudun enerji tüketim hızını ayarlayarak metabolizmayı dengeleyen tiroid bezi hormonlarının(T3,T4) üretimi olumsuz etkilenmektedir.

Tiroid bezi,  bu hormonların kanda normal miktarda tutabilmek için, daha fazla çalışmak zorunda kalarak, guatr oluşmasına neden olur. Tiroid  hormonları kanda  azaldığında hipotiroidizm adı verilen hormonal bozukluk gelişerek  vücut fonksiyonları  ve metabolizma yavaşlamaktadır. Bebeklerde zeka geriliğine neden olabilmekte, çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği, zeka düzeyinin yaşına oranla düşük olması, öğrenme güçlüğü ortaya çıkmakta, hatta  cinsel gelişme gecikmektedir. Hipotiroidi  genel olarak her yaşta, kilo artışı, ödem, cilt kuruluğu, saç kaybı, kaslarda güçsüzlük, bitkinlik, kabızlık, soğuğa tahammülsüzlük, kadınlarda adet düzensizlikleri gibi belirtilere neden olur.  

İyot eksikliğinden başka, ayrıca guatrojen(guatr yapan) maddeler ve ilaçların alınması, genetik faktörler  ve otoimmün tiroidit sonucu  veya tiroid bezini uyaran hipofiz bezi tümörü etkisiyle de tiroid bezi büyüyebilir. Bunların ayırımı, yani kesin teşhisi,  T3, T4, TSH, Anti TPO, Anti Tg gibi laboratuvar  kan testleri , nükleer ve radyolojik tetkikler ile yapılmaktadır.

Besinler, su veya ilaçlarla alınan iyot miktarının yeterli olup olmadığının değerlendirilmesi için, idrarda iyot ölçümü yapılır. İdrarda 100-200 µg/L arasında iyot miktarı normal kabul edilmektedir.

Sağlık bir insanın vücudunda  15-20 mg iyot bulunmakta olup, Dünya nüfusunun yaklaşık  %30’u iyodun yetersiz olduğu dağlık bölgelerde yaşayan özellikle, bebekler, çocuklar, gebeler risk altında bulunmaktadır.

 Bu nedenle, hipotiroidinin neden olduğu  hasar ve bozukluklar, erken tanı konularak tedaviye başlanarak önlenebileceğinden, ülkemizde yenidoğan bebeklerden alınan topuk kanında, hipotiroidi ve metabolik hastalıklar araştırılmaktadır. Anne adayı ve gebelere iyotça zengin beslenme önerilmekte ve diğer sağlık kontrolleri yapılmaktadır.

 Önemli bir halk sağlığı sorunu olan iyot yetersizliğinin önlenmesi için, tansiyon gibi hastalıkları yoksa iyotlu tuz kullanılması önerilerek, iyotça zengin özellikle deniz ürünleri olmak üzere, süt, yoğurt, peynir gibi süt ürünleri, ıspanak, sarmısak kabak, kuru fasulye gibi sebzelerin  tüketimi  de teşvik edilmektedir.